De St. Antoniusvarkens en de roosters voor de kerken

Een bekende verschijning in elke middeleeuwse stad, was het Sint Antoniusvarken. Ze waren gemerkt met het huismerk van de eigenaar. Je zag ze elke dag rondwroeten in de vuilnisbelten op straat op zoek naar eetbare zaken. Veel mensen hadden op straat naast de huisdeur een varkenskot staan en als men een achtererf had stond het daar meestal. 's  Morgens mochten ze de straat op en ‘s avonds gingen ze het hok weer in tot de andere ochtend. Omdat de burgerij die varkenstroep op straat begon te vervelen en ook het stadsbestuur er wel afwilde, besloot het stadsbestuur op 24 juni 1467 te verbieden varkenskotten op straat naast de huisdeur te plaatsen en op de achtererven. Binnenshuis mocht men wel varkens houden, maar deze mochten bij besluit van het stadsbestuur van 21 juli 1467 alleen tussen 8 en 10 uur op straat loslopen om hun kostje op te scharrelen. De middeleeuwse stad was voor een scharrelvarken erg avontuurlijk omdat bij gebrek aan een gemeentereiniging er aan bergen huisvuil geen gebrek was. Om hierin enige orde te scheppen had het stadsbestuur in 1445 bepaald dat alle vuilnis op de Hof moest worden samengebracht bij een paal die daarvoor speciaal was geplaatst. Deze super vuilnishoop werd regelmatig van stadswege afgevoerd. Vooral op de Hof was er dus voor de St. Antoniusvarkens heel wat te genieten. Dat werd de scharrelaars ook toegestaan, als ze maar van het kerkhof rond de St. Joriskerk en uit de kerk wegbleven, En daar zorgden de roosters voor. Deze roosters, buiten voor de ingang liggende, konden voorkomen dat de varkens in de kerk of op het kerkhof konden komen. Bijkomend voordeel was dat de duivel met zijn bokkepoten ook niet over het rooster kon lopen. Honden sprongen er gewoon overheen, zodat men een hondenslager nodig had om die buiten de kerk te houden. Hoe men aan de naam St. Antoniusvarken komt, is niet bekend. St. Antonius was wel de beschermheilige van de dieren. Het meest aannemelijk lijkt dat het gebruikelijk was op 10 mei - St. Antoniusdag - een big te kopen die men dan in de Slachtmaand (november) slachtte. Het kan ook een maatregel van het stadsbestuur zijn geweest dat men niet het hele jaar door varkens mocht houden.

Bron: Archief W. Hilberts