Het mikwe

Naast de joodse synagoge aan de Kortegracht werd in de 18e eeuw een ritueel bad, ofwel een mikwe gebouwd. Dit bad en een waterbron werden in 2000 bij de verbouwing van het woonhuis teruggevonden. Het is in 1727 gebouwd. De mikwe was sinds de jaren ‘30 niet meer in gebruik. Het bad bestond uit twee bassins. De twee naast elkaar gelegen baden waren ongeveer anderhalve meter diep. In een van de baden zat nog een koperen kraan en de oorspronkelijke marmeren bekleding. In de tuin werd ook een waterreservoir gevonden, die als watertoevoer voor de twee baden diende.

Voor een rituele onderdompeling is zo’n 500 liter stromend water nodig, vandaar de diepte van de baden.

Het mikwe, hoek Drieringensteeg en de Muurhuizen, is Nederlands-Jiddisch (Hebreeuws: מִקְוָה of "Mikwa", mv. mikwa'ot of mikwes) en betekent letterlijk 'levendig water' en is een belangrijk reinigingsritueel in het jodendom. Het doel is hierbij niet de hygiëne, maar de spirituele reinheid. Ook wordt er het speciaal voor dit ritueel gebouwde bad mee aangeduid. Bij het ritueel wordt de persoon of het bestek in dit speciale bad ondergedompeld.

Na de opgraving is een gedeelte van het mikwe afgedekt met een glazen plaat, zoals op de foto te zien is. In het voormalige mikwe is een sculptuur geplaatst, voorstellende een jodin die op haar hoofd de stad Jeruzalem draagt.

Er zijn drie situaties waar het orthodox jodendom onderdompeling in een mikwe voorschrijft.

1. Een joodse vrouw moet zich telkens na de afloop van zeven dagen zonder bloeding die beginnen nadat ze haar menstruatie heeft gehad onderdompelen in het mikwe, dan pas mag ze weer seksueel contact hebben met haar man. De zuivering in het mikwe moet ook gebeuren nadat ze een kind heeft gekregen.

2. Als iemand zich wil bekeren tot het jodendom moet hij of zij zich er ook in onderdompelen, onder toezicht van de drie rabbijnen van het beit din.

3. Eetgerei dat door niet-joden werd gemaakt moet er ook eerst gezuiverd worden.

De aanwezigheid van een mikwe is voor een joodse gemeenschap belangrijker dan een synagoge, omdat de godsdienstoefeningen ook in een niet speciaal daarvoor gebouwde ruimte plaats kunnen vinden. Bij het mikwe is dit niet mogelijk, omdat er speciale voorschriften zijn. Wel kan in plaats van een mikwe een natuurlijke waterbron gebruikt worden, zoals de zee of een rivier. Dit mag echter niet wanneer de rivier door hevige regenval groter is dan normaal.

Een joodse vrouw bezoekt de mikwe zonder dat aan te kondigen en zonder opzien te baren. Voor haar zijn haar onreine staat en haar reiniging een particuliere zaak. Deze discretie is deel van de Joodse levenskunst.

Er zijn strenge rabbinale voorschriften verbonden aan deze badplaatsen. Men moet zich er volledig in onder kunnen dompelen. Alles moet er volgens strikte regels verlopen. Het moet om te beginnen een natuurlijke waterplaats zijn. Om die reden zijn ze vaak diep in de grond uitgegraven. Er moet een minimum 'natuurlijk water' gebruikt worden, dit is meestal regenwater, maar er zijn ook mikwes waar grondwater gebruikt wordt/werd, wat vaak wordt aangevuld met warm leidingwater. Er mogen geen reinigingsproducten aan te pas komen. Het bad moet ook in de grond gebouwd zijn.