Artesisch(e) water / bron / wellen

Schema van een artesische bron:

1. Watervoerende laag

2. Ondoorlatende laag

3. Regeneratie door neerslag

4. Kunstmatige artesische bron      (boring)

5. Piëzometrisch niveau

6. Peilbuis, freatische put (freatisch     grondwater)

7. Natuurlijke artesische bron

Een artesische bron is een bron waaruit het water spontaan naar boven komt door de hydrostatische druk op het water dat zich in een ondergronds bekken bevindt.

De naam komt van de provincie Artesië (Artois) in Frankrijk waar dit soort bronnen veel voorkomen.

De bodem kan opgebouwd zijn uit verschillende aquifers (watervoerende lagen, pakketten) die gescheiden zijn door niet-doorlatende lagen. Doordat een dieper gelegen watervoerend pakket gevoed kan worden door regenwater uit een ander, hoger gelegen gebied, kan de hydrostatische druk in het diepere pakket (veel) hoger zijn dan in het bovenliggende pakket. Zo'n diepe watervoerende laag met hoge hydrostatische druk wordt ook wel artesisch bekken genoemd. Overal waar een artesisch bekken een opening heeft naar het aardoppervlak, is een artesische bron te vinden. In Nederland spreken we dan van kwelwater.

Deze situatie doet zich in Nederland voor in gesloten watervoerende lagen in de Gelderse Vallei die gevoed worden door water vanaf de hoger gelegen Utrechtse Heuvelrug en de Veluwe.